فصل يک: معرفي
  
   1-1- پيشينه (Background)
  
   زمينلرزه ها به عنوان عامل اصلي ايجاد بسياري از حرکت هاي توده اي مواد تشکيل دهنده ي زمين همچون، زمينلغزش ها، سنگ افت ها، بهمن ها و روانه ها محسوب مي شوند(Keefer, 1984a & b; Voight & Pariseau, 1978, Sidle et al. 1985 in Berberian 1994; Pedram, 1990). اين نوع حرکات دامنه اي در مناطق کوهستاني، درصد قابل توجهي از خسارات کلي يک زمينلرزه را تشکيل مي دهند(Wasowski, Keefer & Jibson, 2000). بررسي هاي صحرايي در ايران نشان مي دهد، بيشتر زمينلغزش هاي قديمي بزرگ، محصول رويداد زمينلرزه مي باشند(Pedram, 1990). نخستين کاتالوگ لغزش هاي زمينلرزه اي در ايران(Berberian, 1994)، 79 لغزش بزرگ را در پيش از سده ي بيستم با زمينلرزه در ارتباط دانسته است که از اين ميان، لغزشي در محدوده ي اين مطالعه معرفي نشده و 16 زمينلغزش در پهنه ي پيراموني اين نوشتار (البرز مرکزي) واقع است(شکل1-1).
   برآورد مقدماتي شدت زمينلرزه(intensity) در ايران نشان مي دهد شهرهاي بزرگ تهران، تبريز، مشهد در پهنه ي با شدت بسيار بالا( < VIII) قرار مي گيرند(زارع و معماريان، 1380)(شکل1-2). با افزايش نگراني ها در ارتباط با آسيب پذيري لرزه اي(earthquake vulnerability) پايتخت ايران(شهر تهران)، تا سال 1383، در کنار مطالعات مقاوم سازي طرح هاي عمراني(جدول1-1)، مجموعه پروژه هاي ريز پهنه بندي لرزه اي(JICA, 2000؛ جعفري، b1381)، تحليل خطر(زارع، 1383)، خطر روانگرايي(ميرمحمدحسيني، 1381)، اثر ساختگاه(جعفري، a1381) و حريم گسلش(BHRC، 1383) در اين شهر و پهنه ي پيراموني آن، مطالعه شده يا در دست انجام است(شکل1-3). توسعه ي سامانه هاي شهري(urban system) در مناطق کوهپايه اي و کوهستاني شمال تهران، لزوم مکان يابي پهنه هاي امن را بر مبناي بررسي ناپايداري لرزه اي شيب ها نشان مي دهد. در اين ميان تلاش براي تحليل خطر رويداد لغزش هاي تحريک شده از زمينلرزه در پهنه ي شمالي تهران، فرآيندي است که بطور ويژه، براي نخستين بار در اين پژوهش مورد بررسي قرار مي گيرد. لازم به ذکر است برآورد خسارت ناشي از ناپايداري لرزه اي شيرواني ها در بخشي از کوهپايه هاي شمالي شهر تهران (پايتخت)، پيشتر توسط جايکا (JICA, 2000) ارزيابي مقدماتي شده است(بخش3-2-2).